İran İslam Cumhuriyeti, Suriye’nin doğusundaki Dêrezor başta olmak üzere, Irak’a sınır olan bölgelerde kontrol alanını genişletiyor. İran rejimi Devrim Muhafızları (Pasdaran) ve Kudüs Gücü, Suriye’de iç savaşın başladığı 2011 yılından bu yana kendisine bağlı yerli ve yabancı Şii milis grupları eliyle Suriye’de büyük bir alana yerleşerek kontrolü eline aldı. İran rejiminin son dönemde bu alanları genişleterek askeri varlığını artırdığı bildirilirken uzmanlara göre bu durum, DAİŞ’e karşı ABD liderliğindeki mücadeleyi baltalayabilir.
İran rejiminin Suriye’de asker toplama çabaları
Suriye yerel basınında çıkan haberlere göre İran rejimi, son dönemlerde Dêrezor’daki silahlı güçleri için bölgedeki erkekleri silah altına alma çalışmalarını arttırdı.
Dêrezor 24 haber ajansı ve araştırma grubunun direktörü Omer Ebu Leyla, İran rejiminin yabancı ülkelerden getirdiği Şii milislerin yanı sıra Suriye içinde de asker topladığına dikkat çekti. Leyla, “İran, silahlı güçlerine katılanlara aylık 200 dolar maaş bağlıyor. Suriye’nin doğusunda birçok erkek İran destekli silahlı gruplara katıldı bile” dedi.
Fatimiyum ve Zeynebiyum Tugayları
İran rejimine bağlı bölgedeki en büyük Şii milis grubu olan ve Afganlardan oluşan Fatimiyun Tugayları, Suriye’deki iç savaşta İran rejiminin askeri hedeflerine en önemli katkıyı sağlayan güçlerden bir tanesi. Pakistanlı Şii grup Zeynebiyun Tugayları da Suriye’de bu amaçla savaşan önemli bir güç.
İran rejiminin Suriye’ye gönderdiği yeni milis grupların çoğunun, Suriye’deki iç savaşın ilk yıllarında yine İran rejiminin kurduğu Suriyeli Şii grup Bekir Tugayları çatısı altında toplandığı belirtiliyor.
Dêrezor vilayetinin aynı isimli başkenti de dahil, bölgede nüfusun yoğun olduğu yerlerde kontrol ağırlıklı olarak Suriye yönetimi ve Rusya’nın elinde ancak stratejik Irak sınırı da dahil Fırat Nehri’nin batısındaki köy ve kasabaların kontrolü İran rejiminde.
İran Kürtlerin kontrolündeki alanlarda istikrarı tehdit ediyor
Batı Kürdistan’da (Rojava) askeri kontrolü elinde bulunduran Demokratik Suriye Güçleri (HSD) 2019 yılının Mart ayında DAİŞ’e karşı galip gelmelerinden bu yana Fırat Nehri’nin doğusunu kontrol ediyor. Ancak HSD kontrolündeki bu bölge sık sık DAİŞ ve diğer milis grupların hedefi oldu.
HSD askeri liderliği, Suriye rejim güçleri ve İran rejimi güdümündeki Şii milisleri, DAİŞ’in elinden alınan bölgede kaos yaratmak ve istikrarı bozmakla suçluyor.
HSD’den üst düzey bir yetkili Amerika’nın Sesi’ne (VOA) yaptığı açıklamada, “İran, Suriye’nin doğusunda bizim kontrolümüzdeki yerlerde istikrarı tehdit ediyor. Örneğin, İran ve müttefikleri yerel halkı bize ve Amerikalılara karşı kışkırtma çabasıyla buradaki Arap kabile liderlerine suikast düzenledi. İran Muhafız Güçleri bunun için hem yeni asker topluyor hem de daha önceden DAİŞ için savaşanları kullanıyor” dedi.
İran rejiminin yayılmacı politikaları açısından önemli
Uzmanlara göre, Suriye’nin doğusunda İran rejiminin kontrol ettiği bölge, İran rejiminin Ortadoğu’daki yayılmacı politikaları açısından jeopolitik bir önem taşıyor.
Düşünce kuruluşu Washington Yakın Doğu Araştırmaları Merkezi’nden Ortadoğu uzmanı Philip Smyth, İran rejim yetkililerinin Suriye’deki adımlarının Lübnan’daki varlıklarını korumanın yanı sıra Irak üzerindeki etkilerini de koruduğu görüşünde.
Smyth, “Suriye onlar için iyi bir sıçrama zemini yaratıyor. İran güçleri Irak’a doğru Anbar üzerinden giden yollarda kontrolü ele geçirmeye çalışıyor. Kısa bir süre önce bunun için yeniden sıkı bir şekilde harekete geçtiler ve en sadık birliklerini bu bölgede görevlendirip diğer tüm güçleri dışarı atmaya çalıştılar” ifadelerini kullandı.
Golan Tepeleri üzerinden İsrail’i tehdit etme
Smyth İran rejiminin bu sayede gelecekte ABD’nin Irak’ta kendileriyle olan mücadelesini daha da zorlaştırmayı hedeflediklerini söyledi.
Bazı uzmanlar ise İran rejiminin, Irak’tan Suriye’nin doğusuna uzanan bir güç ağı oluşturarak Şam ve Golan Tepeleri üzerinden İsrail’i tehdit etme çabasında olduğu görüşünde.
İsrail, tehdidi bertaraf etmek için saldırıyor
İran rejiminin Pasdaranlara bağlı Şii milis grupları eliyle Suriye’deki askeri nüfuz alanını genişletmesi İsrail’i kaygılandırırken İsrail, İran rejiminin bu girişimlerine karşı sık sık Suriye’de yayılma eğiliminde olan bu milis güçlere karşı etkili hava ve füze saldırıları gerçekleştiriyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) İsrail’in Şam’ın güney kırsalındaki el Mani Tepesi’ne yönelik bombardımanında, İran rejimi ve Hizbullah'a bağlı gruplardan en az sekiz Suriyeli olmayan militanın öldürüldüğünü duyurdu.
SOHR, İsrail saldırısının Quneitra'nın güneyindeki el-Mani Tepesi'nde İran rejimi ve Hizbullah’a ait cephanelikleri ve merkezleri hedef aldığını belirtti. Ölü sayısının artabileceğini kaydeden SOHR, saldırıda ağır yaralıların olduğunu ifade etti.
